بدون شک گسترده ترین و کاربردی ترین پارامتر سنجش آلودگی مواد آلی هم برای فاضلاب و هم آب های سطحی، BOD می باشد که عبارت است از اندازه گیری اکسیژن محلول مصرف شده توسط میکرو ارگانیسم ها در اکسیداسیون بیوشیمیایی مواد آلی و هرچقدر این پارامتر بیشتر باشد، نشاندهنده آلودگی بیشتر به لحاظ مواد آلی می باشد.

روش آزمایش:

مقدار کمی از نمونه فاضلاب را در بطری BOD(به حجم 300 میلی لیتر) قرار دهید. سپس بطری را از آب رقیق کننده ای که از لحاظ اکسیژن اشباع شده است و حاوی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد بیولوژیکی است، پر کنید. برای اطمینان از معنی دار بودن نتایج حاصله، می بایست نمونه را بطور مناسبی با آب رقیق کننده رقیق نمود تا اکسیژن و مواد مغذی کافی در طول مدت کشت در آن وجود داشته باشد. بطور معمول چند رقت را برای پوشش تمام مقادیر ممکن در نظر می گیرند. قبل از بستن درب بطری، غلظت اکسیژن محلول را اندازه گیری می نمایند. بعد از گذشت 5 روز از قرار گرفتن بطری در دمای 20 درجه سلسیوس، غلظت اکسیژن محلول را دوباره می سنجند. BOD نمونه، اختلاف مقدار غلظت اکسیژن محلول تقسیم بر حجم نمونه فاضلاب به کل حجم بطری آزمایش است و بر حسب میلی گرم بر لیتر بیان می شود. در خلال آزمایش می بایست دما ثابت نگاه داشته شود. دمای 20 درجه سلسیوس دمایی است که به سهولت در دسترس بوده و انکوباتور نیز به راحتی قادر به تامین آن می باشد. به دلیل وابستگی سرعت واکنش های بیوشیمیایی به دما، نتایج مختلفی در دماهای متفاوت بدست خواهد آمد. بعد از دوره کشت، اکسیژن محلول اندازه گیری شده و مقدار BOD5 از روابط زیر بدست می آیند.

وقتی آب رقیق سازی استفاده نشود:

BOD,mg/lit = (D1 – D2)/P

وقتی آب رقیق سازی استفاده شود:

BOD,mg/lit =((D1-D2)-(B1-B2)f)/P

D1: اکسیژن محلول نمونه رقیق شده بلافاصله بعد از تهیه نمونه (mg/lit)

D2: اکسیژن محلول نمونه رقیق شده بعد از 5 روز انکوباسیون در دمای 20 درجه سلسیوس(mg/lit)

B1: اکسیژن محلول اولیه تغذیه کنترل شده قبل از انکوباسیون (mg/lit)

B2: اکسیژن محلول نهایی تغذیه کنترل شده بعد از انکوباسیون (mg/lit)

f: نسبت حجم آب رقیق سازی تغذیه شده به نمونه به کل حجم آب رقیق سازی تغذیه شده در تغذیه کنترل شده

P: نسبت حجم نمونه فاضلاب به حجم کل ترکیب شده

از نظر تئوریکی به دلیل این که سرعت اکسیداسیون واکنش بیوشیمیایی بر اساس بقایای مواد آلی محاسبه می گردد، زمان اتمام آن به درستی معلوم نیست. انجام آزمایش BOD در مدت 20 روز حدود 95 تا 99 درصد مواد آلی کربنه را اکسید نموده و در مدت 5 روز نیز حدود 60 تا 70 درصد اکسیداسیون مواد آلی کربن دار انجام می پذیرد.